Povijest Škole - O Svetom Savi

PRINC RASTKO NEMANJIĆ SVETI SAVA, PRVI ARHIEPISKOP I PROSVETITELJ SRPSKI

     Rodio se oko 1175. godine, kao treći sin Stefana Nemanje i Ane. Starija braća su mu Vukan i Stefan. Na očevom dvoru stekao je veoma dobro obrazovanje. Već sa 15 godina dobio je kao udeoni knez od oca na upravu Hum. Međutim, željan duhovnog usavršavanja, on bježi na Svetu Goru. U svetogorskom ruskom manastiru Svetog Pantelejmona primio je oko 1191. godine monaški postrig, a kasnije je prešao u grčki manastir Vatoped i najzad u svoj novoosnovani srpski svetogorski manastir Hilandar. Na Svetoj Gori je ostao punih 16 godina.

     U Srbiju se vraća 1207. godine i miri zavađenu braću, a 1219. godine odlazi u Nikeju, gdje uspjeva da postigne osnivanje arhiepiskopije i dobijanje autokefalije srpske crkve. Iste godine na praznik Uspenija Presvete Bogorodice , u Nikeji, Sava je hirotonisan za prvog srpskog arhiepiskopa. Sveti Sava je dva puta posjetio Svetu Zemlju. Po povratku iz Jerusalima, teško se razbolio i upokojio u Trnovu 14/27. januara 1235. godine. U tadašnjoj bugarskoj prestonici je i sahranjen, a mošti su mu u manastir Mileševu prenijete 1237. godine gdje su počivale dok ih Sinan-paša nije odnio u Beograd i spalio na Vračaru. Danas se na ovom mjestu uzdiže jedan od najvećih pravoslavnih hramova.

DJELO SVETOG SAVE

Kada se piše život Svetog Save, piše se ustvari početak naše prosvjete u Srednjem vijeku.

Njegova ličnost i njegov rad bili su vijekovima izvor srpske kulture.

( Miloš Crnjanski )

     Značaj koji je Sveti Sava ostavio na srpsku umjetnost, književnost, teologiju, medicinu, prosvjetu, jednom riječju sveukupnu kulturu jednog naroda, najbolje ilustruju riječi „na sve strane i svaki njegov korak bio je pouzdan i dobar; dotakao se mnogočega i svaki njegov dodir je bio melem; osvrnuo se na mnogo šta, i svaki njegov pogled pretvorio se u divno djelo“. Svi njegovi biografi, počev od Domentijana i Teodosija, zabilježili su Savinu bliskost sa umjetnošću kad su opisivali njegovu ktitorsku djelatnost u Srbiji, na Svetoj Gori, u Carigradu, Palestini. Gdje god se kretao stupao je u dodir ne samo s graditeljima i slikarima, nego i sa prepisivačima knjiga i njihovim ilustratorima. Njegova najznačajnija književna djela su: Žitije Stefana Nemanje, Hilandarski tipik, Studenički tipik, Karejski tipik, Zakonopravilo ili Krmčija. Zapisana je i njegova Besjeda o pravoj vjeri izrečena u manastiru Žiča 1220. godine. U Hilandarskom i Studeničkom tipiku nalaze se propisi za bolnice u ovim manastirima. Prema tome, Sveti Sava je ne samo osnivač naših bolnica već i prvi medicinski pisac i zdravstveni zakonodavac. Državno svetkovanje Savindana uveo je knez Miloš Obrenović 1823. godine, a zakonom od 13. januara 1841. godine počeo se slaviti kao školska slava.

Međutim, prvi trag o proslavi Svetog Save datira iz 1734. godine u udžbeniku za četvrti razred srpsko-latinske škole u Sremskim Karlovcima .

Tropar glas 3.

     Puta koji vodi u život bio si nastavnik, arhipastir i učitelj. Jer najprije došavši, Svetitelju Savo, otadžbinu tvoju si prosvetio i porodivši je Duhom Svetim, kao maslinova drveta u duhovnom raju zasadio si sveosvećena čeda tvoja. Zato te kao saprestolna Apostolima i Svetiteljima poštujući molimo: moli Hrista Boga da nam daruje veliku milost.